Thực đơn
Sét thượng tầng khí quyển Các hiện tượng jetMặc dù các hiện tượng jet thường được coi là các loại sét thượng tầng khí quyển, nhưng người ta đã phát hiện ra rằng thực ra chúng là các phần của tia sét tầng đối lưu và là một hình thức phóng điện từ đám mây ra ngoài không khí và di chuyển lên trên. Trái lại, các loại TLE khác không kết nối điện trực tiếp với tia sét tầng đối lưu—mặc dù được kích hoạt bởi nó. Hai loại jet chính là "blue jet" và "gigantic jet", còn "blue starter" được coi là một dạng yếu hơn của blue jet.
Blue jet thường hình thành phía trên các đám mây bão, nó thường trông giống như một ngôi sao băng và di chuyển trong tầng bình lưu cách mặt đất khoảng 40 km đến 80 km. Giả thuyết cho rằng chúng bắt đầu như những sự phóng điện bình thường giữa vùng chóp đám mây dông chứa điện tích dương và một lớp điện tích âm hưởng ứng ở khí quyển cao trên đám mây. Đầu kênh dẫn dương của hệ thống kênh sét hai chiều hình thành trong đám mây có thể lấp đầy vùng điện tích âm của khí quyển nói trên, trước khi đầu kênh âm kịp lấp vào vùng điện tích dương đỉnh. Kênh dẫn dương sau đó tiếp tục lan truyền, thoát ra khỏi đám mây lên trên khí quyển cao hơn, khi đó có sự phóng điện. Trước đây người ta tin rằng blue jet không liên quan trực tiếp tới tia sét, và sự xuất hiện của mưa đá bằng cách nào đó dẫn đến sự hình thành của chúng.[16] Khác với các sprite, sự hình thành blue jet không phải được kích hoạt bởi các đợt sét dương thông thường giữa đám mây và mặt đất.[17] Chúng sáng hơn các sét dị hình sprite và như cái tên chúng có màu xanh lam. Màu sắc này được cho là từ tập hợp vạch phát xạ xanh lam và gần tử ngoại của các phân tử nitơ trung hòa và ion hóa.
Tư liệu ghi hình đầu tiên của loại sét này được thực hiện ngày 21 tháng 10 năm 1989, được ghi lại từ tàu con thoi khi nó lướt qua Úc và sau đó bắt đầu có nhiều tài liệu hơn sau nhiều chuyến bay thí nghiệm của Đại học Alaska. Blue jet xuất hiện hiếm hơn các tia sprite. Cho tới năm 2007, chỉ có ít hơn 100 hình ảnh về chúng đã được thu thập, và phần lớn những bức ảnh này, bao gồm cả bức ảnh màu đầu tiên, chỉ liên hệ với một cơn dông duy nhất. Những hình ảnh này được chụp trong loạt các nghiên cứu hàng không vào năm 1994 để nghiên cứu sprite.[18] Tới gần đây, nguồn gốc và sự hình thành blue jet đã được quan sát từ Trạm vũ trụ Quốc tế.[3]
Một loại sự kiện phát sáng khác có họ hàng với blue jet, gọi là blue starter.[19] Đó là sự phóng điện với cơ chế tương tự từ trên đỉnh đám mây lên khí quyển nhưng nó lên thấp hơn và sáng hơn blue jet, chỉ lên đến độ cao 20 km.[20] Blue starter được phát hiện trong đoạn video từ một chuyến bay nghiên cứu quanh đám mây bão vào ban đêm.[21] Theo Tiến sĩ Victor P. Pasko, phó giáo sư kỹ thuật điện, "Blue starter dường như là các blue jet không hoàn chỉnh."[22]
Gigantic jet là một sự phóng điện trên tầm cao hơn mây, ra khí quyển với kích cỡ lớn hơn đáng kể so với blue jet, vì thế cũng dễ nhận thấy hơn. Gigantic jet lên cao hơn các blue jet và phần trên của một tia gigantic jet có màu xanh-đỏ. Nguyên nhân chúng hình thành cũng khác một chút so với blue jet. Chúng dường như bắt đầu ở ngay giữa miền điện tích dương trên đỉnh đám mây và miền điện tích âm phía dưới, không giống blue jet xuất phát trực tiếp từ đỉnh đám mây lên lớp điện tích khí quyển bên trên. Quá trình các tia gigantic jet hình thành gần tương tự blue jet khi miền điện tích dương ở cao hơn đã phóng điện thông qua hệ thống kênh dẫn trước khi điều tương tự xảy ra ở miền bên dưới mây, sau đấy một đầu kênh dương của hệ thống kênh dẫn truyền lên trên từ đám mây ra tầng điện li.
Thực đơn
Sét thượng tầng khí quyển Các hiện tượng jetLiên quan
Sét Sét thượng tầng khí quyển Sét núi lửa Sét đánh ngang trời Sét Catatumbo Sét hòn Sét nhiệt Sét kết Sétif Sét trương nởTài liệu tham khảo
WikiPedia: Sét thượng tầng khí quyển http://stratocat.com.ar/fichas-e/1989/PAL-19890609... http://www.storm-t.iag.usp.br/pub/ACA0330/papers/W... http://wellbeing.ihsp.mcgill.ca/elves/ http://www.spaceref.ca/news/viewpr.html?pid=6878 http://ams.confex.com/ams/pdfpapers/65547.pdf http://www.livescience.com/environment/070612_spri... http://www.livescience.com/php/video/player.php?vi... http://news.nationalgeographic.com/news/2003/06/06... http://spaceweather.com/archive.php?view=1&day=16&... http://spaceweathergallery.com/indiv_upload.php?up...